Dierlijke mest: productie, transport en gebruik, kerncijfers

Bewerk tabel Download volledige dataset Toon toelichting
Uitgescheiden mest Perioden Totaal uitscheiding (mln kg) Uitscheiding in de stal (mln kg) Uitscheiding in de wei (mln kg) Stikstofverliezen in stal en opslag Totaal stikstofverliezen (N) (mln kg) Opgeslagen mest en weidemest (mln kg) Van landbouwbedrijven afgevoerde mest (mln kg) Op landbouwbedrijven aangevoerde mest (mln kg) Verwerkte mest (exclusief export) (mln kg) Netto mestexport (mln kg) Plaatsingsruimte dierlijke mest (mln kg) Gebruik dierlijke mest in de landbouw (mln kg)
Stikstof (N) 1980 565 . . . . . . . . . .
1990 691 503 188 92 599 . . 6 7 . .
2000 549 424 125 73 476 102 78 4 21 871 452
2010 490 416 74 68 421 154 82 19 38 400 349
2015 497 440 57 68 430 180 98 19 47 391 348
2016 504 453 51 68 436 182 98 18 50 385 351
2017 512 460 52 70 443 193 108 17 48 385 358
2018 503 452 51 69 435 181 104 14 47 385 357
2019 490 439 51 66 424 188 106 17 47 385 342
2020 489 439 51 66 423 188 109 17 46 377 345
2021 471 423 48 63 408 182 109 16 42 376 334
2022 467 419 48 63 404 187 114 17 38 373 331
2023 464 414 50 60 403 175 106 15 43 350 334
2024* 449 404 46 58 391 . . . . 342 .
Fosfaat (P205) 1980 232 . . 232 . . . . . .
1990 229 186 43 229 . . 2 3 433 .
2000 191 156 34 191 65 47 2 13 212 173
2010 179 155 23 179 81 41 10 22 159 139
2015 180 159 21 180 90 42 9 31 135 132
2016 175 159 16 175 90 39 8 36 134 124
2017 169 154 15 169 91 42 8 35 135 119
2018 162 147 15 162 85 40 5 34 135 116
2019 156 142 14 156 87 40 7 34 134 108
2020 151 138 13 151 85 40 7 33 138 105
2021 148 135 13 148 81 39 6 30 139 107
2022 150 137 14 150 83 43 6 29 137 110
2023 147 133 14 147 77 38 6 30 133 108
2024* 148 134 14 . . . . . 133 .
Bron: CBS.
Verklaring van tekens

Tabeltoelichting


Deze tabel bevat cijfers over de productie en het gebruik van dierlijke mest en de in de mest aanwezige mineralen stikstof en fosfaat. Ook zijn cijfers opgenomen over het deel van de uitgescheiden stikstof dat vervluchtigt in de vorm van ammoniak en overige stikstofverbindingen of in de vorm van spuiwater wordt afgevoerd. Het gebruik van stikstof en fosfaat op landbouwbedrijven wordt afgeleid uit de mestproductie en het verschil tussen aan- en afvoer van mest. Het gebruik is gerelateerd aan de beschikbare plaatsingsruimte bij landbouwbedrijven. De mest die niet wordt gebruikt op landbouwbedrijven wordt op een andere manier verwerkt of geëxporteerd naar het buitenland.

Gegevens beschikbaar vanaf: 1950

Status van de cijfers:
Cijfers zijn bij eerste publicatie definitief maar nieuwe inzichten in berekeningsmethoden kunnen aanleiding geven tot herberekening van de tijdreeks.

Wijzigingen per 25 februari 2025:
Definitieve cijfers over mesttransporten en mestgebruik in 2023 zijn toegevoegd. Voorlopige cijfers over de mestproductie in 2024 zijn toegevoegd. Door nieuwe inzichten in stikstofverliezen uit opgeslagen mest zijn de cijfers over mesttransporten en mestgebruik vanaf 2010 gewijzigd.

Wanneer komen er nieuwe cijfers?
In het tweede kwartaal van 2025 worden definitieve cijfers over de mestproductie in 2024 toegevoegd.

Toelichting onderwerpen

Totaal uitscheiding
Totale excretie van mest en mineralen. Bij de excretie van mest (feces en urine) is dit de hoeveelheid die na enkele maanden bewaring aanwezig is in stalopslag en in opslag buiten de stal, inclusief voerresten, schoonmaakwater en vermorst drinkwater. Voor rundvee, schapen, paarden en pony's komt daar nog de hoeveelheid mest bij die deze dieren produceren wanneer ze in de wei lopen. Bij de excretie van stikstof betreft het de hoeveelheid uitgescheiden stikstof (N) zonder aftrek van stikstof die vervluchtigt in de vorm van ammoniak (NH3) inclusief de afvoer via spuiwater van luchtwassers, lachgas (N2O), stikstofoxide (NO) en stikstofgas (N2) en bij de excretie van fosfaat (P2O5) betreft het de uitgescheiden fosfaat (P2O5).
Uitscheiding in de stal
Excretie van mest en mineralen die plaatsvindt in de stal. Bij de excretie van mest (feces en urine) is dit de hoeveelheid die na enkele maanden bewaring aanwezig is in stalopslag en in opslag buiten de stal, inclusief voerresten, schoonmaakwater en vermorst drinkwater. Bij de excretie van stikstof betreft het de hoeveelheid uitgescheiden stikstof (N) zonder aftrek van stikstof die vervluchtigt in de vorm van ammoniak (NH3) inclusief de afvoer via spuiwater van luchtwassers, lachgas (N2O), stikstofoxide (NO) en stikstofgas (N2) en bij de excretie van fosfaat (P2O5) betreft het de uitgescheiden fosfaat (P2O5).
Uitscheiding in de wei
Excretie van rundvee, schapen, paarden en pony's wanneer ze in de wei lopen.
Stikstofverliezen in stal en opslag
Vervluchtiging van ammoniak (NH3), lachgas (N2O), stikstofoxide (NO) en stikstofgas (N2) uitgedrukt in stikstof (N) in de stal en tijdens mestopslag buiten de stal, inclusief de afvoer van stikstof via het spuiwater van luchtwassers.
Totaal stikstofverliezen (N)
Opgeslagen mest en weidemest
Voor mest (feces en urine) en fosfaat is dit gelijk aan de totale excretie. Voor stikstof betreft het de totale excretie met aftrek van stikstof die is vervluchtigd in de vorm van ammoniak (NH3) inclusief de afvoer via spuiwater van luchtwassers, lachgas (N2O), stikstofoxide (NO) en stikstofgas (N2).
Van landbouwbedrijven afgevoerde mest
Deze mestafvoer is voornamelijk het gevolg van het ontbreken van voldoende cultuurgrond (plaatsingsruimte) bij een landbouwbedrijf. De hoeveelheid afgevoerde vaste runder- en varkensmest is met behulp van het forfaitaire fosfaatgehalte van vaste mest en drijfmest uitgedrukt in hoeveelheid drijfmest. Dit is gedaan om de getransporteerde hoeveelheden te kunnen vergelijken met de geproduceerde hoeveelheden die voor runder- en varkensmest berekend zijn als drijfmest.
Op landbouwbedrijven aangevoerde mest
Aanvoer van dierlijke mest op landbouwbedrijven die over voldoende cultuurgrond (plaatsingsruimte) beschikken. De hoeveelheid aangevoerde vaste runder- en varkensmest is met behulp van het forfaitaire fosfaatgehalte van vaste mest en drijfmest uitgedrukt in hoeveelheid drijfmest. Dit is gedaan om de getransporteerde hoeveelheden te kunnen vergelijken met de geproduceerde hoeveelheden die voor runder- en varkensmest berekend zijn als drijfmest.
Verwerkte mest (exclusief export)
Verwerkingsprocessen waarbij het eindproduct niet langer als dierlijke mest wordt aangemerkt zoals de asresten bij mestverbranding. Ook de stikstof die door kalvergierzuivering in luchtemissies wordt omgezet, valt hieronder. Verwerkingsprocessen en de netto export verklaren voor een groot deel het verschil tussen mestafvoer en mestaanvoer door landbouwbedrijven.
Netto mestexport
De mestexport naar het buitenland minus de mestimport uit het buitenland.
Plaatsingsruimte dierlijke mest
De totale plaatsingruimte voor dierlijke mest wordt berekend door de beschikbare oppervlakte bemestbare cultuurgrond in hectare te vermenigvuldigden met de toegestane hoeveelheid mineraal per hectare (gebruiksnorm).
Gebruik dierlijke mest in de landbouw
Het gebruik van stikstof en fosfaat in dierlijke mest op landbouwbedrijven. Dit gebruik is berekend als de productie op landbouwbedrijven, plus de aanvoer op landbouwbedrijven, minus de afvoer van landbouwbedrijven. Het gebruik van dierlijke mest omvat de toediening aan de bodem van opgeslagen mest door middel van uitrijtechnieken en de mest die de dieren produceren als ze in de wei lopen.