Elders: Samenvatting

Uitleg dashboard, kleuren en noten

De meeste indicatoren in brede welvaart ‘elders’ laten geen stijgende of dalende trend zien. De invoer van fossiele brandstoffen daalt wel en de hoeveelheid land die wereldwijd nodig is om producten voor Nederlandse consumenten te produceren, neemt ook af. De grondstofvoetafdruk is relatief laag, terwijl de landvoetafdruk en de broeikasgasvoetafdruk binnen de EU gemiddeld zijn. Het overgrote deel van de invoer komt nog steeds uit welvarende landen. Het relatief kleine deel uit de lageinkomenslanden is in het meest recente jaar wel gestegen. Ontwikkelingshulp en inkomensoverdrachten aan het buitenland zijn relatief hoog vergeleken met andere EU-landen.

Het beeld van de brede welvaart ‘elders’ is waarschijnlijk te positief. Veel aspecten zijn ingewikkeld om te meten. Het is bijvoorbeeld moeilijk te bepalen wat de kwaliteit is van de banen die elders ontstaan door de Nederlandse invoer. Zo is het nog niet mogelijk om slechte arbeidsomstandigheden, kinderarbeid en gedwongen arbeid in de waardeketens van Nederlandse consumptiegoederen te kwantificeren.

Bovendien worden de cijfers over milieu en grondstoffen vergeleken met landen die, net als Nederland, horen bij de landen die wereldwijd de hoogste voetafdrukken hebben. De Spillover Index van de Verenigde Naties meet de positieve en negatieve effecten die ieder land heeft op alle andere landen. De Spillover Index is niet goed genoeg om te worden gebruikt voor statistische monitoring, maar geeft wel een indruk van de positie van de 27 EU-lidstaten (Sachs, Lafortune & Fuller, 2024; zie ook Fanning et al., 2022). Nederland staat in de ranglijst op de 162^e plaats van de 166 landen die worden vergeleken: Nederland heeft veel meer negatieve dan positieve effecten op andere landen, vooral via de sociale- en milieueffecten van handel. De andere EU-lidstaten staan ook aan de onderkant van de ranglijst. Bulgarije is het land met de beste score en staat op de 110^e plaats.

Handel en hulp

Handel en hulp gaat over de manieren waarop Nederland verbonden is met het buitenland. De brede welvaart in andere landen wordt beïnvloed door handel en ontwikkelingssamenwerking en door het geld dat mensen vanuit Nederland overmaken aan familie en vrienden in het buitenland.

De invoer uit lageinkomenslanden is in het meest recente jaar gestegen. Meer dan 70 procent van het volume van de goedereninvoer komt echter uit hogeinkomenslanden en iets meer dan 20 procent uit hogemiddeninkomenslanden. Hier komen dus ook de effecten op banen en inkomens terecht. Slechts 0,3 procent van de goedereninvoer komt uit lageinkomenslanden.

Ontwikkelingshulp bedroeg in 2023 0,7 procent van het bruto nationaal inkomen. Daarmee heeft Nederland de OESO-norm gehaald en stond Nederland aan de bovenkant van de EU-ranglijst (6^e van de 27 landen). De andere landen die de OESO-norm halen zijn Denemarken, Duitsland, Ierland, Luxemburg en Zweden. De inkomensoverdrachten door mensen die in Nederland wonen (ingezetenen) aan mensen die in andere landen wonen (niet-ingezetenen) bedroegen 1,5 procent van het bbp. Ook hierbij stond Nederland in 2023 aan de bovenkant van de EU-ranglijst (7^e van de 27 landen).

Milieu en grondstoffen

Milieu en grondstoffen gaat over de invoer van hulpbronnen en de gevolgen van de winning en handel van deze grondstoffen voor de brede welvaart van mensen elders in de wereld. Voor productie en consumptie in Nederland worden grondstoffen, land en water in andere landen gebruikt. Dit heeft gevolgen voor arbeidsomstandigheden, natuur en milieu, en het klimaat, vooral in de armste landen van de wereld.

Voetafdrukken meten de hoeveelheid hulpbronnen en de effecten op natuur, klimaat en andere aspecten van brede welvaart die wereldwijd worden veroorzaakt door de consumptie door burgers en overheid in Nederland. De landvoetafdruk daalt trendmatig. In 2022 was voor de consumptiebehoefte van iedere inwoner 0,7 hectare land nodig. Dit komt neer op ongeveer driemaal de oppervlakte van Nederland. De broeikasgasvoetafdruk is stabiel. De grondstofvoetafdruk daalde in het meest recente jaar (van 2021 op 2022) met 2,7 procent. De trend is stabiel.

De fysieke invoer per inwoner van biomassa, fossiele brandstoffen, metalen en niet-metaal mineralen is hoger dan in de meeste landen van de EU27. Hierbij spelen de zeehavens een rol. De invoer neemt echter trendmatig af. De invoer van grondstoffen uit de 45 Least Developed Countries is stabiel. Over het geheel genomen kwam minder dan een procent van de invoer van grondstoffen uit de LDC’s.